Blog
Published
Reading time
Auteur
De transformatie van de gezondheidszorg – die momenteel wereldwijd in de gezondheidszorg gaande is – wordt vooral gedreven door de noodzaak om de voortdurend stijgende kosten in de zorg te beheersen en door de steeds sneller gaande digitalisering. Deze ontwikkelingen hebben ook een steeds grotere impact op de zorgverzekeringsmarkt. Er ontvouwen zich een aantal trends die de zorgverzekeraarsmarkt zoals we die thans kennen, verstoren.
Deze afbeelding geeft een overzicht van de belangrijkste zes trends én kansen.
Er ligt een kans voor de zorgverzekeraars die inspelen op deze trends. In hoeverre wenst en/of kan uw organisatie zich ontwikkelen tot een fundamenteel ander soort zorgverzekeraar – één die strategisch is afgestemd op de toekomst van de gezondheidszorg in plaats van het verleden?
In een serie van vijf blogs zullen wij nader ingaan op de bedreigingen en kansen die deze trends voor de zorgverzekeringsmarkt met zich meebrengen. Er wordst gestart met het ingaan op trend nummer vier: de ‘Big Data revolutie’.
In deze blog lees je hoe zorgverzekeraars deze kans kunnen benutten, zonder dat daarbij de privacywetgeving uit het oog verloren wordt.
Big data nog niet optimaal benut
Waarom wordt big data momenteel nog niet optimaal benut door zorgverzekeraars?
Om deze vraag te kunnen beantwoorden, zullen wij eerst ingaan op wat onder ‘big data analytics’ kan worden verstaan. Big data bestaat uit een grote hoeveelheid data (al dan niet in gestructureerde vorm), afkomstig uit verschillende bronnen. Analyses op deze ‘big data’ kunnen waardevol zijn om correlaties te vinden en patronen te herkennen, die bijvoorbeeld kunnen resulteren in verbeterde besluitvorming, nieuwe inzichten en procesoptimalisatie.
De waarde van ‘big data’ staat of valt met de datakwaliteit. Immers, als de databronnen onvolledig zijn of onjuiste data bevatten, zal de analyse ook niet waardevol zijn. Hoe meer de data gefragmenteerd is, hoe lastiger het is om goede big data analyses uit te kunnen voeren. Daarnaast speelt privacy een belangrijke rol indien er persoonsgegevens worden verwerkt.
De zorgsector is een sector die bij uitstek veel data tot zijn beschikking heeft, maar ook gefragmenteerd georganiseerd is, waardoor onder meer zorgverzekeraars nog niet optimaal gebruik maken van ‘big data analytics’.
Wij zien ook dat de mogelijkheden vaak nog onbenut blijven vanwege organisatorische grenzen en privacy kwesties die opspelen. Voor wat betreft privacy, lijkt het analyseren van grote hoeveelheden persoonsgegevens op het eerste gezicht op gespannen voet te staan met privacywetgeving. Hoewel er wel degelijk mogelijkheden zijn onder de Algemene Verordening Gegevensbescherming (“AVG”), bestaan er ook knelpunten die nadere uitleg van de toezichthouder vergen. Voor wat betreft de huidige organisatorische grenzen eindigen wij in deze blog met een aantal concrete mogelijkheden voor toepassingen van big data analytics door zorgverzekeraars, met een aanbeveling voor de toekomst om het breder in te zetten.
Welke vorm van big data analytics is mogelijk onder de AVG?
Wij menen dat er voldoende toepassingen van big data analytics denkbaar zijn die buiten de reikwijdte van de AVG vallen. Zo is de AVG niet van toepassing als wordt gewerkt met anonieme data, waarbij veelal zal blijken dat trends en andere waardevolle informatie geanalyseerd kan worden, zonder dat identificatie van een individu noodzakelijk is. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat strenge eisen gelden voor anonimiseren; gegevens zijn pas geanonimiseerd als de identificatie onomkeerbaar onmogelijk blijft. De keuze voor de juiste anonimiseertechniek is daarom van groot belang.
Indien anonimiseren niet mogelijk of wenselijk is, zijn de vereisten uit de AVG van toepassing. Eén van deze vereisten is dat een wettelijke grondslag nodig is. In de zorgsector dient daarbij rekening te worden gehouden met het strengere regime dat de AVG kent voor de verwerking van gezondheidsgegevens; het verwerken daarvan is in beginsel verboden, tenzij één van de uitzonderingen daarop van toepassing is (zoals de uitdrukkelijke toestemming van de patiënt).
Bij het vinden van een passende grondslag voor de verwerking van persoonsgegevens, valt toestemming vaak af vanwege praktische onuitvoerbaarheid. Niet iedereen wenst immers de toestemming te verlenen en ook kan de toestemming in elk stadium van de analyse weer worden ingetrokken.Ook zal de grondslag ‘noodzaak voor de uitvoering van de overeenkomst’ veelal niet van toepassing zijn, aangezien het verzekeringsproduct in principe ook geleverd kan worden zonder de toepassing van big data analytics.
Zodoende is een beroep op de grondslag ‘gerechtvaardigd belang’ vaak de (enige) aangewezen optie. Hoewel deze grondslag internationaal bezien gangbaar lijkt te zijn, hanteert de Nederlandse toezichthouder (de Autoriteit Persoonsgegevens (“AP”)) een (te) strenge uitleg van deze grondslag. Deze grondslag zou niet mogelijk zijn bij commerciële belangen, wat de AP ruim interpreteert. Hoewel deze uitleg omstreden is, vormt het baseren op deze grondslag daarmee tot dusver nog een risico. Bovendien is een beroep op het gerechtvaardigd belang niet mogelijk bij het verwerken van bijzondere persoonsgegevens (zoals gezondheidsgegevens).
Onder het huidige strenge regime van de AP lijkt de gerechtvaardigd belang voor big data analytics veelal geen optie. Zo zal bijvoorbeeld het verbeteren van dienstverlening van zorgverzekeraars al snel (ook) als een ‘commercieel’ belang worden aangemerkt. De restrictieve uitleg van de AP beperkt daarmee de mogelijkheden op het gebied van big data analytics en maakt het voor zorgverzekeraars in Nederland onmogelijk om in te spelen op de (internationale) trends zoals hierna nader zal worden besproken.
Welke trends zien wij en hoe kunnen zorgverzekeraars daarop inspelen?
Het voorgaande in acht nemend, delen wij de (organisatorische) trends die wij waarnemen in de zorg(verzekeraars)markt. Kunnen zorgverzekeraars inspelen op deze trends, en hoe?
Deze week kwamen zorgverzekeraars gezamenlijk naar buiten met een belangrijk statement dat het Nederlandse zorgstelsel is gericht op ziekte en niet op gezondheid. Een revolutie van ons zorgstelsel is nodig om de verschuiving naar de preventieve zorg te bewerkstelligen. Zorgverzekeraars kunnen hier de leidende rol in nemen en zorgen dat de revolutie in de zorg daadwerkelijk een succes wordt. Big data is bij uitstek geschikt om de preventieve zorg af te trappen. Wij zien twee belangrijke trends waar direct op ingespeeld kan worden.
Ten eerste kan met de data die beschikbaar is bij de verzekeraars een goede voorspelling worden gedaan naar de zorgvraag die gaat komen. Momenteel zien wij dat reguliere zorg achterblijft door de grote belasting van ons zorgstelsel. Door een vergelijking te maken met voorgaande jaren qua zorgvraag kan een verwachting worden gemaakt van de zorgvraag voor de komende jaren en de verwachte piek na Covid-19. Deze analyses worden al op individueel zorgverzekeraarniveau gemaakt, maar het is nog beter om dit toe te passen op alle zorgverzekeraars om een totaalbeeld te verkrijgen. Het verkregen beeld kan worden gebruikt zodat de juiste capaciteit na Covid-19 beschikbaar is. De verwachting over de zorgvraag kan ook nu al worden ingezet om gerichte zorg in de eerste lijn te leveren en de eerste stap naar preventieve zorg te maken.
Ten tweede zien wij een belangrijke rol van de zorgverzekeraars in de optimalisatie en de verschuiving van de zorg. Door het toepassen van big data analytics kan een beeld worden verkregen van de effecten van preventieve zorg en zorg dichtbij huis. Waar liggen de kantelpunten en hoe leidt meer zorg dichterbij huis uiteindelijk tot minder specialistische zorg? Wat zijn de effecten van meer inzet op preventie? Met de huidige beschikbare data kunnen deze analyses al worden uitgevoerd. Bij het combineren van meerdere bronnen kan hier uiteindelijk de echte optimalisatieslag worden geslagen.
Kortom, om meer uit big data te kunnen halen, privacy te waarborgen en ongewenste bijeffecten te voorkomen moeten de organisatorische en privacy obstakels in een vroeg stadium worden weggenomen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van het toepassen van een uniforme data standaard waarbij wordt voldaan aan ‘privacy by design’. Zodoende benutten zorgverzekeraars de kansen van big data, worden de uitdagingen getackeld en blijft een zorgverzekeraar over met pure informatie die breed kan worden ingezet om de zorg beter te maken.
Het toepasbaar analyseren van data zal de zorg beter maken. Dit gebeurt nu al op lokaal niveau en zorgverzekeraars hebben de kracht dit nu al breder te trekken. Door in de toekomst te werken naar één uniforme geanonimiseerde data standaard kan de volle potentie van big data in de zorg worden onthult. Van belang om hierbij in gesprek te gaan met de AP, en andere belanghebbenden in dit kader. Immers, met de juiste toepassing van big data zal de zorg beter, effectiever en preventiever worden.