Met veel vol­doe­ning kijkt de Young Board van HVG Law en EY terug op het suc­ces­vol­le Next Gen Round Table Event dat plaats­vond op 21 sep­tem­ber 2023 op ons kan­toor in Amster­dam. Het was een inspi­re­ren­de bij­een­komst waar (aspi­rant) toe­zicht­hou­den­de bestuurs­le­den en jon­ge bestuurs­le­den samen­kwa­men om te dis­cus­si­ë­ren over en leren van actu­e­le zake­lij­ke thema’s. Namens HVG Law was Michelle Signer (kan­di­daat – nota­ris) ver­te­gen­woor­digd.

De prik­ke­len­de visie van de vol­gen­de gene­ra­tie lei­der­schaps- en toe­zicht­ta­lent kan bij­dra­gen aan
een duur­za­mer en toe­komst­be­sten­di­ger bedrijfs­voe­ring.

• Tij­dens het eer­ste Next Gen Round Table Event dis­cus­si­eer­den 35 young talents onder de 35 jaar over de lei­der­schaps­uit­da­gin­gen van nu en
• Jon­ge pro­fes­si­o­nals en aan­ko­men­de com­mis­sa­ris­sen plei­ten voor sys­teem­ver­an­de­ring om een door­braak in ver­duur­za­ming te bewerk­stel­li­gen.
• De smartpho­ne-gene­ra­tie heeft door tech­no­lo­gi­sche ken­nis­voor­sprong een scherp oog voor de kan­sen, maar ook de risico’s en geva­ren van arti­fi­ci­al intel­li­gen­ce.

Duur­zaam­heids­trans­for­ma­tie en de digi­ta­le revo­lu­tie: twee bepa­len­de thema’s voor de toe­komst van de mens­heid. De beslis­sin­gen erover wor­den ech­ter geno­men door de hui­di­ge gene­ra­tie  oude­re bestuur­ders in de board­room, die de gevol­gen daar­van zelf nooit zal onder­vin­den. Tij­dens de eer­ste edi­tie van de EY Next Gen Round Table gaven young pro­fes­si­o­nals en aan­ko­mend com­mis­sa­ris­sen hún visie op de nood­zaak tot inter­ge­ne­ra­ti­o­neel bestuur en toe­zicht, ver­duur­za­ming van de bedrijfs­voe­ring en de impact van arti­fi­ci­al intel­li­gen­ce op busi­ness­mo­del en samen­le­ving

Con­tact met de top ad hoc en vrij­blij­vend
‘Erva­ren bestuur­ders en com­mis­sa­ris­sen moe­ten leren luis­te­ren naar jon­ge men­sen, naar de stem van de vol­gen­de gene­ra­tie’, wordt tij­dens de bij­een­komst gesteld. In de prak­tijk blijkt dat lang niet altijd het geval. Áls orga­ni­sa­ties al een jon­ge­ren­net­werk heb­ben – young boards posi­ti­o­ne­ren zich ove­ri­gens steeds vaker als next of open min­ded – is er door­gaans slechts ad hoc en vrij­blij­vend con­tact met de top, laat staan invloed op de besluit­vor­ming.

In elke rvc een twin­ti­ger of der­ti­ger?
Ook in raden van com­mis­sa­ris­sen ont­bre­ken vaak jon­ge toe­zicht­hou­ders: de gemid­del­de leef­tijd is 60,7 jaar. Ter­wijl juist jon­ge­re rvc-leden de besluit­vor­ming kun­nen ver­rij­ken, zo wordt opge­merkt: ze han­te­ren een ande­re invals­hoek en hel­pen groeps­den­ken voor­ko­men, weten wat er maat­schap­pe­lijk leeft, heb­ben meer belang bij een duur­za­mer toe­komst en bezit­ten kennis van inno­va­tie en arti­fi­ci­al intel­li­gen­ce. Zou dus elke rvc een twin­ti­ger of der­ti­ger moe­ten benoe­men? Dat is een dis­cus­sie­deel­ne­mer te kort door de bocht. ‘Een jon­ge com­mis­sa­ris met een zeven­vin­k­jes­ach­ter­grond zal geen nieuw per­spec­tief inbren­gen.’

Jon­ge com­mis­sa­ris moet weer­stand over­win­nen
Jon­ge toe­zicht­hou­ders die wél toe­tre­den tot een rvc wor­den soms gecon­fron­teerd met laten­te weer­stand van de zit­ten­de gene­ra­tie, die hen niet erva­ren genoeg vindt. Een van hen: ‘Als 32-jari­ge had ik moei­te om gehoord te wor­den door de ande­re com­mis­sa­ris­sen. Dat luk­te pas door­dat ik beschik­te over de pro­fes­si­o­ne­le exper­ti­se waar­aan op een gege­ven moment behoef­te ont­stond.’ De les: alleen jong zijn is dus niet genoeg om effec­tief zijn in een toe­zicht­func­tie.

Maat­schap­pe­lij­ke impact of winst?
Wel­ke bij­dra­ge wil­len de jon­ge talen­ten leve­ren aan een duur­za­mer en toe­komst­be­sten­di­ger bedrijfs­voe­ring? Stu­ren ze op maat­schap­pe­lij­ke impact of winst? ‘Dat moet hand in hand gaan’, wordt gesteld. Maar in de prak­tijk blijkt dat las­tig, zo heeft ook deze gene­ra­tie al erva­ren: ‘Als kop­lo­per in duur­zaam­heid loop je aan tegen het sys­teem: kapi­taal­ver­strek­kers, aan­deel­hou­ders en klan­ten kij­ken toch nog voor­al naar ren­de­ment en prijs. Som­mi­ge bedrij­ven den­ken daar­om dat inno­ve­ren momen­teel alleen maar geld kóst,  zon­der zicht op de opbreng­sten van lan­ge­ter­mijn­in­ves­te­rin­gen.’

‘Geef paten­ten vrij’
Voor meer posi­tie­ve impact moet er dan ook een sys­teem­ver­an­de­ring plaats­vin­den, aldus de lei­ders van later. Er wordt gepleit voor een gelijk speel­veld in over­heids­re­gu­le­ring, het sti­mu­le­ren van ver­duur­za­ming door aan­trek­ke­lij­ker finan­cie­rings­voor­waar­den, enga­ge­ment van gro­te beleg­gers, duur­zaam­heids­ei­sen aan leve­ran­ciers en bewust­wor­ding en sub­si­di­ë­ring van de klant/consument bij het maken van ver­ant­woor­der keu­zes.

Bedrij­ven moe­ten op hun beurt de focus ver­leg­gen naar open sour­ce-inno­va­tie. ‘Houd nieu­we duur­zaam­heids­tech­no­lo­gie niet voor jezelf, maar geef paten­ten vrij, zodat ande­re orga­ni­sa­ties en lan­den ook stap­pen kun­nen zet­ten.’

AI: the good…
Naast duur­zaam­heid staat arti­fi­ci­al intel­li­gen­ce (AI) hoog op de agen­da van de toe­kom­sti­ge top­be­stuur­ders van Neder­land. De gene­ra­tie die is opge­groeid met smartpho­nes en inter­net is tech savvy, maar tege­lij­ker­tijd tech scep­tic. AI biedt bedrijfs­le­ven en maat­schap­pij gro­te kan­sen, aldus de mil­len­ni­als, zoals een effi­cien­cy­slag, een ande­re inrich­ting en bele­ving van werk en slim­mer pres­te­ren. Een radio­loog-zie­ken­huis­be­stuur­der aan tafel: ‘AI stelt kan­ker­di­a­gno­ses snel­ler en beter dan ik.’

… the bad and the ugly
Maar de next­gen-lei­ders heb­ben door hun tech­no­lo­gi­sche ken­nis­voor­sprong ook een open oog voor de risico’s en geva­ren van AI: het ver­groot de kloof tus­sen de haves en have-nots, de bias in algo­rit­mes kan lei­den tot maat­schap­pe­lij­ke uit­slui­ting en als we niet uit­kij­ken wordt de wereld straks gere­geerd door machi­nes. Al klinkt er ook rela­ti­ve­ring: ‘AI is gewoon een nieu­we tool in de vier­de indu­stri­ë­le revo­lu­tie die we als wereld door­ma­ken.’

Waar is de rode knop?
De snel­le ont­wik­ke­ling van AI moet in goede banen wor­den geleid, zo wordt bena­drukt: met (gehar­mo­ni­seer­de) regu­le­ring en het van jongs af aan trai­nen van men­sen om bron­nen en fei­ten niet blin­de­lings te ver­trou­wen, maar te chec­ken. ‘We moe­ten zelf kri­tisch blij­ven naden­ken.’ Boven­dien moet de mens in con­trol blij­ven. ‘AI kan ons hel­pen om beslui­ten te nemen, maar mag nooit beslui­ten vóór ons nemen.’ En: ‘We moe­ten op de rode knop kun­nen druk­ken.’ 

Ethi­sche gren­zen stel­len
Dan zijn er nog de ethi­sche vra­gen rond AI: hoe voor­kom je mis­bruik en mani­pu­la­tie? Strekt de ver­ant­woor­de­lijk­heid van AI-leve­ran­ciers zich uit tot de toe­pas­sing ervan in klan­ten­kring, keten en samen­le­ving? Wel­ke ethi­sche gren­zen han­teer je? De menin­gen zijn ver­deeld. Een jon­ge pro­fes­si­o­nal: ‘Als bedrijf zijn we op aar­de om winst te maken. Zolang er geen spra­ke is van regu­le­ring, leve­ren we gewoon aan ieder­een.’ Maar er wordt ook gepleit voor een col­lec­tief moreel kom­pas: ‘We moe­ten toe naar een min­der trans­ac­tie­ge­rich­te en meer sta­ke­hol­der­ge­o­ri­ën­teer­de busi­ness­ge­meen­schap, waar­bij we in eco­sys­te­men samen­wer­ken aan een ver­ant­woor­de inzet van AI.’

Toe­komst­com­mis­sa­ris
Het zal waar­schijn­lijk nog wel even duren voor de lei­ders van mor­gen de Neder­land­se board­rooms heb­ben bereikt,  maar door nú al beter te luis­te­ren naar jong talent kun­nen orga­ni­sa­ties hun koers voor de komen­de decen­nia beter bepa­len. Een mooie sug­ges­tie aan een van de dis­cus­sie­ta­fels: benoem in rvc’s een ‘toe­komst­com­mis­sa­ris’. En wat ligt er nu meer voor de hand dan voor die posi­tie een twin­ti­ger of der­ti­ger te selec­te­ren?

Samen­vat­ting
Next­gen-bestuur­ders en com­mis­sa­ris­sen kop­pe­len een intrin­sie­ke moti­va­tie voor ver­duur­za­ming van bedrijfs­le­ven en maat­schap­pij aan een prag­ma­ti­sche visie op de rand­voor­waar­den voor de tran­si­tie. Opge­groeid in het inter­net­tijd­perk, door­zien de lei­ders van later boven­dien snel de moge­lijk­he­den, maar ook de valkui­len van arti­fi­ci­al intel­li­gen­ce.

Boards kun­nen door inten­sie­ver con­tact met jong talent in de orga­ni­sa­tie en door ver­jon­ging van de raad van com­mis­sa­ris­sen meer grip krij­gen op toe­komst­be­sten­dig onder­ne­men.