Het aan­tal zzp’ers blijft stij­gen. Vol­gens het Cen­traal Bureau voor de Sta­tis­tiek had­den 1,2 mil­joen men­sen een hoofd­baan als zzp’er in 2023. Dat is onge­veer 13 pro­cent van alle wer­ken­den in Neder­land. Het zal je dan ook niet ver­ba­zen, dat ook zzp’ers in aan­ra­king kun­nen komen met mis­stan­den op de werk­vloer. Het is voor hen niet altijd dui­de­lijk hoe daar­mee (vol­gens inter­ne rege­lin­gen) kan wor­den omge­gaan. Immers, zzp’ers heb­ben veel­al geen toe­gang tot het per­so­neels­hand­boek of ande­re inter­ne (klacht)regelingen. Wat zijn in dit geval de belang­rijk­ste aan­dachts­pun­ten?

Klok­ken­lui­ders­re­ge­ling: wat houdt het ook alweer in?
Orga­ni­sa­ties waar­in ten min­ste 50 werk­ne­mers werk­zaam zijn moe­ten ver­plicht een (inter­ne) klok­ken­lui­ders­re­ge­ling heb­ben. Sinds de inwer­king­tre­ding van de Wet bescher­ming klok­ken­lui­ders (WBK) op 18 febru­a­ri 2023 geldt dat niet alleen werk­ne­mers, maar ook per­so­nen die op een ande­re manier in een werk­re­la­tie staan tot de werk­ge­ver een bescherm­de mel­ding kun­nen doen. Denk aan sta­gi­ai­res, vrij­wil­li­gers, sol­li­ci­tan­ten, leve­ran­ciers en natuur­lijk zzp’ers.

 

Een paar belang­rij­ke ver­plich­tin­gen uit de WBK:

1. Het lui­den van de klok hoeft niet meer eerst intern. Ondanks dat aan­moe­di­gen van het vol­gen van de inter­ne rou­te sterk aan te raden is, geldt dat direct extern kan wor­den gemeld bij een bevoeg­de auto­ri­teit.
2. Een mel­ding kan zowel mon­de­ling als schrif­te­lijk wor­den gedaan wor­den uiter­aard ook ano­niem.
3. Er geldt een regi­stra­tie­plicht voor de werk­ge­ver ten aan­zien van de mel­din­gen (waar­bij uiter­aard de AVG in acht moet wor­den geno­men).
4. De werk­ge­ver moet bin­nen 7 dagen een ont­vangst­be­ves­ti­ging stu­ren en infor­ma­tie over de beoor­de­ling van de mel­ding (feed­back) bin­nen 3 maan­den. Ach­ter­over leu­nen is er dus niet meer bij.
5. Een mel­der mag op geen enke­le manier wor­den bena­deeld omdat hij/zij een mel­ding heeft gedaan, denk aan ont­slag, demo­tie, maar ook over­plaat­sing en wei­ge­ren van een pro­mo­tie of (ander) pest­ge­drag.
6. Beroept een mel­der zich op het bena­de­lings­ver­bod? Dan ligt de bewijs­last dat bena­de­ling geen ver­band houdt met de mel­ding bij de werk­ge­ver. Er is dus spra­ke van een ver­schui­ving van de bewijs­last.
7. Een mel­der mag niet aan­spra­ke­lijk wor­den gesteld voor het doen van een mel­ding. Er is dus in begin­sel spra­ke van vrij­wa­ring van gerech­te­lij­ke pro­ce­du­res.
8. Een mel­der mag niet wor­den ver­bo­den om een mel­ding te doen of infor­ma­tie open­baar te maken. Zoge­noem­de zwijg­be­din­gen zijn dus nie­tig.
9. De werk­ge­ver moet de werk­ne­mers (schrif­te­lijk of elek­tro­nisch) op de hoog­te stel­len van de inter­ne klok­ken­lui­ders­re­ge­ling, de manier waar­op een mel­ding extern (bij bevoeg­de auto­ri­tei­ten) kan wor­den gedaan én over de rechts­be­scher­ming van de werk­ne­mer bij het doen van een mel­ding.

Inter­ne klok­ken­lui­ders­re­ge­ling ook open­stel­len voor zzp’ers
Werk­ge­vers kun­nen ervoor kie­zen om de inter­ne klok­ken­lui­ders­re­ge­ling ook open te stel­len voor zzp’ers (en ande­re niet-werk­ne­mers). In dat geval moet de werk­ge­ver de zzp’ers infor­me­ren op gelij­ke wij­ze als geldt voor de werk­ne­mers (zie punt 9 hier­bo­ven).

In de prak­tijk zien wij veel­al dat de klok­ken­lui­ders­re­ge­ling niet open­staat en zicht­baar is voor zzp’ers. Veel orga­ni­sa­ties heb­ben hun inter­ne klok­ken­lui­ders­re­ge­ling name­lijk enkel open­ge­steld en gepu­bli­ceerd voor hun werk­ne­mers, bij­voor­beeld door de klok­ken­lui­ders­re­ge­ling op te nemen in het per­so­neels­hand­boek of te publi­ce­ren op het intra­net.

Dit zal er in de mees­te geval­len toe lei­den dat zzp’ers, bij het tegen­ko­men van mis­stan­den, (snel­ler) direct extern zul­len gaan mel­den bij een bevoeg­de auto­ri­teit, zoals bij het Huis voor Klok­ken­lui­ders. Werk­ge­vers (en mel­ders) heb­ben er ech­ter baat bij om intern te mel­den. Als een vei­li­ge werk­om­ge­ving bestaat, is een inter­ne mel­ding vaak laag­drem­pe­li­ger en doel­tref­fen­der. Boven­dien ver­kleint een inter­ne mel­ding de kans op het open­baar maken van infor­ma­tie die de orga­ni­sa­tie kan scha­den.  Door de inter­ne meld­pro­ce­du­re ook voor zzp’ers open te stel­len en hen daar­over actief te infor­me­ren, kun­nen orga­ni­sa­ties de kans ver­klei­nen dat mis­stan­den direct extern geës­ca­leerd wor­den voor­dat de orga­ni­sa­tie de moge­lijk­heid heeft gehad om intern actie te onder­ne­men.

Zijn er (veel) zzp’ers in jouw orga­ni­sa­tie werk­zaam? Dan is het raad­zaam om ieder geval de vol­gen­de aan­dachts­pun­ten in over­we­ging te nemen:

• Stel de inter­ne klok­ken­lui­ders­re­ge­ling open voor zzp’ers en benoem dit ook expli­ciet in de rege­ling.
• Infor­meer de zzp’ers over de inter­ne poli­cy (zie punt 9 hier­bo­ven). Zorg er dus voor dat de klok­ken­lui­ders­re­ge­ling zicht­baar en toe­gan­ke­lijk is voor zzp’ers, bij­voor­beeld door de rege­ling op de web­si­te te publi­ce­ren.
• Cre­ëer vol­doen­de bewust­zijn en bena­druk ook het belang van het intern mel­den. Denk bij­voor­beeld aan regel­ma­ti­ge trai­nin­gen of infor­ma­tie­ses­sies over de klok­ken­lui­ders­re­ge­ling en de bescher­ming die deze biedt.
• Benoem en garan­deer de bescher­ming tegen bena­de­ling ook expli­ciet voor zzp’ers. Dit kan hel­pen bij het opbou­wen van ver­trou­wen in de rege­ling en een even­tu­e­le inter­ne mel­ding.
• Zorg voor een open en toe­gan­ke­lij­ke bedrijfs­cul­tuur waar­in tegen­spraak wordt omarmd en niet wordt gestraft. Daar­mee zal de drang om extern te mel­den wor­den ver­kleind.

Twij­felt u aan de inhoud van uw klok­ken­lui­ders­re­ge­ling of hoe deze effi­ci­ën­ter kan wor­den inge­richt in uw orga­ni­sa­tie? We den­ken uiter­aard graag met u mee.

 

Meer weten over alles omtrent het onder­werp zzp? Klik dan hier!