Gis­te­ren (11 novem­ber 2024) heeft de Afde­ling advi­se­ring Raad van Sta­te (RvS) zijn kri­ti­sche advies gepu­bli­ceerd over het wets­voor­stel Ver­dui­de­lij­king Beoor­de­ling Arbeids­re­la­ties en Rechts­ver­moe­den (VBAR).

Wat hield het wets­voor­stel VBAR ook alweer in?

Met het wets­voor­stel VBAR wordt beoogd dui­de­lijk te maken wan­neer spra­ke is van een arbeids­over­een­komst (werk­ne­mer) of een opdracht­over­een­komst (zzp’er), door een ver­dui­de­lij­king te geven van het “gezags­cri­te­ri­um”, als onder­schei­dend ele­ment tus­sen deze twee over­een­kom­sten. Er wordt een soort for­mu­le geïn­tro­du­ceerd waar­bij eerst naar 5 werk­ne­mers­in­di­ca­to­ren (W) wordt geke­ken, en als hier­van in eni­ge mate spra­ke is, naar 5 zelf­stan­dig­heids­in­di­ca­to­ren (Z). Weegt W zwaar­der? Dan is spra­ke van een arbeids­over­een­komst. Weegt Z zwaar­der, dan is spra­ke van een opdracht­over­een­komst. Is spra­ke van gelijk­spel? Dan moet wordt geke­ken naar zelf­stan­dig­heids­fac­to­ren bui­ten de spe­ci­fie­ke arbeids­re­la­tie (OP). Inge­wik­keld? Klik dan voor­al hier voor een uit­ge­brei­de­re uit­leg en een een­vou­di­ge sche­ma­tisch weer­ge­ge­ven. Daar­naast intro­du­ceert het wets­voor­stel een rechts­ver­moe­den voor het bestaan van een arbeids­over­een­komst, als een wer­ken­de EUR 33 of min­der ver­dient.

Op wel­ke pun­ten heeft de RvS kri­tiek geuit?

• Het wets­voor­stel VBAR codi­fi­ceert het gel­den­de recht (de juris­pru­den­tie). De RvS ver­wacht daar­om dat het wets­voor­stel slechts een beperk­te bij­dra­ge zal leve­ren aan de aan­pak van de ver­schil­len­de knel­pun­ten die zijn gesig­na­leerd, kort­weg: schijn­zelf­stan­dig­heid zet het soci­a­le stel­sel onder druk, zorgt voor oneer­lij­ke con­cur­ren­tie op de arbeids­markt en maakt wer­ken­den kwets­baar, voor­al dege­nen die aan de basis van de arbeids­markt staan.
• Een toe­na­me in het aan­tal kwa­li­fi­ca­ties als arbeids­over­een­komst kan op kor­te ter­mijn lei­den tot (aan­zien­lij­ke) fric­ties, voor­al waar het pen­si­oen­pre­mies betreft. Uit het wets­voor­stel blijkt niet op wel­ke manie­ren deze risico’s kun­nen wor­den beheerst.
• Het wets­voor­stel voor­ziet in een nade­re invul­ling van het begrip “in dienst van”, de gezags­ver­hou­ding. De vraag is in hoe­ver­re het voor­ge­stel­de toet­sings­ka­der deze beoor­de­ling daad­wer­ke­lijk een­vou­di­ger zal maken. De twee hoofd­ele­men­ten wor­den nader uit­ge­werkt in een aan­tal indi­ca­ties waar­bij geen dui­de­lij­ke rang­schik­king wordt aan­ge­bracht in het gewicht van een bepaald ele­ment. De fei­ten en omstan­dig­he­den van het geval zul­len dus uit­ein­de­lijk beslis­send blij­ven, zoals dat nu ook al is. Het blijft dus een holis­ti­sche toets.
• Het rechts­ver­moe­den van EUR 33 per uur (waar­bij wordt ver­moed dat spra­ke is van een arbeids­over­een­komst) kan de onder­han­de­lings­po­si­tie van kwets­ba­re wer­ken­de ver­ster­ken. Wel merkt de RvS op dat de stap naar de rech­ter veel­al groot blijft en dat de nade­len vaak pas op lan­ge­re ter­mijn zul­len blij­ken zoals bij arbeids­on­ge­schikt­heid en pen­si­o­ne­ring.

 

De RvS con­clu­deert dat aan­pas­sing van de toe­lich­ting van het wets­voor­stel VBAR wen­se­lijk is en zo nodig een aan­vul­ling van het wets­voor­stel. De RvS advi­seert o.a. om in de toe­lich­ting nader in te gaan op manie­ren waar­op de risico’s van kwa­li­fi­ca­tie als arbeids­over­een­komst wat betreft ver­schul­dig­de pen­si­oen­pre­mies kun­nen wor­den gemi­ti­geerd.

Het is nu de hui­di­ge minis­ter van Soci­a­le Zaken en Werk­ge­le­gen­heid om te beslis­sen of het wets­voor­stel wordt aan­ge­past waar­na het wets­voor­stel naar de Twee­de Kamer kan wor­den gestuurd. De beoog­de inwer­kingstre­dings­da­tum staat voor­als­nog op 1 janu­a­ri 2026. De vraag is natuur­lijk of dit gehaald kan wor­den.

 

Meer weten over alles omtrent het onder­werp zzp? Klik dan hier!