Enor­me toe­na­me aan­tal zelf­stan­di­gen
Recen­te­lijk publi­ceer­de de Kamer van Koop­han­del dat het aan­tal zelf­stan­di­gen zon­der per­so­neel sinds 2014 met 85% is toe­ge­no­men. Een enor­me stij­ging! De reden van de stij­ging wordt door de Kamer van Koop­han­del niet genoemd. Offi­ci­eel is er geen onder­zoek naar de reden gedaan, maar de inschat­ting is dat dit komt door het afschaf­fen van de VAR ver­kla­ring in 2016 en het invoe­ren van de wet DBA (Wet Dere­gu­le­ring Beoor­de­ling arbeids­re­la­ties). Omdat de wet DBA als ondui­de­lijk werd erva­ren, is beslo­ten dat de Belas­ting­dienst in prin­ci­pe niet con­tro­leert op de inzet van zelf­stan­di­gen, en als er al een con­tro­le is, er alleen een nahef­fing volgt inge­val van kwaad­wil­lend­heid van par­tij­en. Het blijkt dat deze kwaad­wil­lend­heid in de prak­tijk nage­noeg nooit gesteld is. In de prak­tijk wordt dit niet con­tro­le­ren het hand­ha­vings­mo­ra­to­ri­um genoemd.

Wat is het gevolg? Vele werk­ne­mers tre­den uit dienst, en kie­zen ervoor om zelf­stan­dig onder­ne­mer te wor­den. In prin­ci­pe in strijd met de fis­ca­le regel­ge­ving, maar van­we­ge het hand­ha­vings­mo­ra­to­ri­um bestaat er fis­caal gezien vrij spel.

Fis­ca­le ont­wik­ke­lin­gen
Een bij­zon­de­re ont­wik­ke­ling. Omdat er fis­caal niet gecon­tro­leerd wordt, ont­staat er wild­groei in de markt. De ver­meen­de zelf­stan­di­gen rea­li­se­ren zich niet wat dit bete­kent voor hun ver­ze­ke­ring in het kader van arbeids­on­ge­schikt­heid, loon­door­be­ta­ling bij ziek­te, pen­si­oen­op­bouw, aan­vraag hypo­theek enzo­voorts. Een hoger net­to-inko­men lijkt een belang­rij­ke beweeg­re­den te zijn, ter­wijl in fei­te van dit hoge­re net­to­be­drag de ver­ze­ke­rin­gen betaald moe­ten wor­den. In ver­band met de enor­me krap­te op de arbeids­markt kun­nen vele zelf­stan­di­gen ook een veel hoger tarief vra­gen. De over­heid wijst ook naar de onder­ne­mers­fa­ci­li­tei­ten bij de aan­gif­te inkom­sten­be­las­ting als reden voor het hoge­re net­to inko­men, maar die zijn in de prak­tijk van mini­ma­le toe­ge­voeg­de waar­de.

Het genoem­de hand­ha­vings­mo­ra­to­ri­um is diver­se malen ver­lengd, maar nu lijkt het erop dat van­af 1 janu­a­ri 2025 daar een ein­de aan komt. Recen­te­lijk heeft de Belas­ting­dienst een nieu­we ver­sie van het Hand­ha­vings­plan arbeids­re­la­ties 2024 gepu­bli­ceerd, en is in de Eer­ste Kamer uit­ge­breid gedis­cus­si­eerd over dit onder­werp. Van­af 1 janu­a­ri 2025 zal de Belas­ting­dienst weer gaan con­tro­le­ren en hand­ha­ven. Het is onwaar­schijn­lijk dat de nieu­we wet­ge­ving (die het begrip dienst­be­trek­king dui­de­lij­ker moet maken) ook ingaat op die datum (zie ook de blog van HVG Law). Ech­ter vol­gens de Eer­ste Kamer staan bei­de zaken los van elkaar. Ook al wordt de nieu­we wet­ge­ving op zijn vroegst inge­voerd op 1 juli 2025, het stel­li­ge voor­ne­men is nu om toch het hand­ha­vings­mo­ra­to­ri­um eer­der af te schaf­fen.

Wat als het straks 1 janu­a­ri 2025 is?
We zien een enor­me stij­ging in het aan­tal zelf­stan­di­gen, maar de inschat­ting is dat velen uit­ein­de­lijk geen zelf­stan­di­ge meer zijn als de fis­ca­le wet­ge­ving weer gevolgd gaat wor­den. Alleen omdat er geen controles/handhaving is door de Belas­ting­dienst tot 1 janu­a­ri 2025, de zelf­stan­di­gen zelf geen beroep doen op het arbeids­recht (ten­zij daar­toe een reden is, zoals een beroep op loon­door­be­ta­ling tij­dens ziek­te of de bescher­men­de wer­king van het ont­slag­recht), en ook de pen­si­oen­fond­sen niet altijd con­tro­les doen op dit punt, wordt hun situ­a­tie gedoogd. Er wordt tel­kens gewe­zen naar de opdracht­ge­vers, die fei­te­lijk zich moe­ten rea­li­se­ren dat er geen dienst­be­trek­king is, maar zij heb­ben als gevolg van de markt­wer­king op dit moment geen keu­ze. Als zij de for­me­le wet vol­gen, en werk­ne­mers ook altijd als werk­ne­mers aan­ne­men, heb­ben zij geen arbeids­krach­ten die het werk doen. Ove­ri­gens, wel­licht ten over­vloe­de, het hand­ha­vings­mo­ra­to­ri­um geldt alleen voor fis­ca­le doel­ein­den. Opdracht­ge­vers lopen nu van­uit ande­re rechts­ge­bie­den (denk aan arbeids­recht en  pen­si­oen) een groot risi­co.

Arbeids­rech­te­lij­ke risico’s na 1 janu­a­ri 2025
Van­af het moment dat de Belas­ting­dienst gaat hand­ha­ven en over­een­kom­sten van opdracht gaat kwa­li­fi­ce­ren als dienst­be­trek­king, is de ver­wach­ting dat veel meer “schijn­zelf­stan­di­gen” het stand­punt zul­len inne­men dat zij eigen­lijk werk­ne­mer zijn. Immers, zodra loon­be­las­ting wordt inge­hou­den en de zzp’er geen gebruik meer kan maken van de zelf­stan­di­gen­af­trek, zijn de groot­ste voor­de­len om zzp’er te zijn weg­ge­no­men.

Wat zijn dan de belang­rijk­ste arbeids­rech­te­lij­ke- en pen­si­oen­rech­te­lij­ke risico’s?

• De schijn­zelf­stan­di­ge kan aan­spraak maken op bij­voor­beeld vakan­tie­da­gen en vakan­tie­geld, loon­door­be­ta­ling tij­dens ziek­te (ten min­ste 104-weken) of op voor­waar­den uit een even­tu­eel van toe­pas­sing zijn­de CAO, denk aan over­werk­ver­goe­din­gen of onre­gel­ma­tig­heids­toe­sla­gen.
• De schijn­zelf­stan­di­ge kan aan­spraak maken op de bescher­ming van het ont­slag­recht, inclu­sief de wet­te­lij­ke tran­si­tie­ver­goe­ding. Al moet op dit laat­ste wel snel een beroep wor­den gedaan, name­lijk bin­nen drie maan­den na het ein­de van de arbeids­over­een­komst.
• De schijn­zelf­stan­di­ge is niet meer aan­spra­ke­lijk voor door hem ver­oor­zaak­te scha­de, ten­zij spra­ke is van opzet of bewus­te roe­ke­loos­heid.
• De schijn­zelf­stan­di­ge gaat mee bij een even­tu­e­le over­gang van onder­ne­ming.
• Pen­si­oen­fond­sen kun­nen pen­si­oen­pre­mie met terug­wer­ken­de kracht clai­men. De nahef­fing van een pen­si­oen­pre­mie kan gaan om een aan­zien­lijk bedrag, nu op grond van veel pen­si­oen­re­ge­lin­gen ook nog een toe­slag bij te late beta­ling kan wor­den gevor­derd.

Het is dus raad­zaam om goed naar de inzet van zzp’ers bin­nen uw orga­ni­sa­tie te kij­ken. Soms is het niet moge­lijk (van­we­ge per­so­neels­ge­brek) om met zzp’ers te wer­ken, ondanks de kwalificatierisico’s. Zorg er dan voor dat de ver­de­ling voor risico’s bij her­kwa­li­fi­ca­tie op een juis­te manier in de over­een­kom­sten zijn opge­no­men. Wij den­ken hier­over uiter­aard graag met u mee.

Afslui­ting

Het fis­ca­le gedeel­te van deze blog is geschre­ven door Miri­am Michiels, fis­ca­list bij EY Belas­ting­ad­vi­seurs. De laat­ste ali­nea over de arbeids­rech­te­lij­ke risico’s is geschre­ven door Jeannet van Vleuten, arbeids­recht­ad­vo­caat bij HVG Law.  In Neder­land heeft HVG Law LLP een stra­te­gi­sche alli­an­tie met EY Belas­ting­ad­vi­seurs LLP. Vraag­stuk­ken bena­de­ren wij van­uit een mul­ti­dis­ci­pli­nai­re invals­hoek.

Heeft u vra­gen of wilt u in gesprek gaan over de moge­lij­ke con­se­quen­ties van het stop­zet­ten van het hand­ha­vings­mo­ra­to­ri­um voor uw orga­ni­sa­tie? Dan hel­pen de fis­ca­lis­ten van EY Belas­ting­ad­vi­seurs en de spe­ci­a­lis­ten van HVG Law u graag van­uit een mul­ti­dis­ci­pli­nai­re aan­pak, zodat zowel de fis­ca­le als de arbeids­rech­te­lij­ke- en pen­si­oen­rech­te­lij­ke aspec­ten geza­men­lijk kun­nen wor­den opge­pakt.

Meer weten over alles omtrent het onder­werp zzp? Klik dan hier!